Często mówi się, że partie polityczne mają program lewicowy lub prawicowy.  Co to właściwie znaczy? W dzisiejszych czasach w zasadzie podział na lewicę i prawicę przestał wystarczać. Partie polityczne są odzwierciedleniem poglądów politycznych, więc podział i klasyfikacja dotyczy też wszelkich poglądów politycznych.

Tradycyjny podział na prawicę i lewicę

Ten podział pochodzi z czasów Rewolucji Francuskiej. Rewolucja wiązała się z dużymi zmianami w państwie. Lewica (siedzący na lewo na sali obrad) chcieli radykalnych zmian, natomiast prawica – utrzymania starego porządku. Już wtedy jednak ten podział był cokolwiek demagogiczny, ponieważ najważniejszy przedstawiciel starego porządku – król Francji – został zgładzony. W dzisiejszych czasach słów lewica i prawica używa się powszechnie i nie wiadomo co te określenia znaczą – o tym dalej.

Po pierwsze – rola Państwa i jednostki w życiu społecznym

Jest to kluczowy podział światopoglądu. Jak duży udział Państwa jest potrzebny i akceptowalny w życiu jednostki? Dotyczy to wszelkich nakazów i zakazów nadawanych przez Państwo jednostce. Kluczowe pytania na które trzeba odpowiedzieć, aby zrozumieć rolę danej partii w życiu społecznym to na przykład: Czy konieczny jest powszechny system emerytalny, czy każdy sam oszczędza na emeryturę? Czy Państwo ma kazać jeździć w kasku i zapinać pasy bezpieczeństwa, czy to nasza indywidualna sprawa. Czy obywatele bronią się sami (prawo do posiadania broni) czy Państwo broni obywateli? Czy należy wypłacać rodzinom zasiłki z kasy wszystkich obywateli, czy poradzą sobie oni sami? Jak wielki ma być aparat Państwa? Jaki Państwo ma stosunek do mniejszości?

Możemy wyróżnić tutaj podejście konserwatywne (prawicowe), charakteryzujące się małym wpływem  Państwa na życie jednostki oraz podejście lewicowe oznaczające duże przepływy pieniądza, likwidację nierówności i biedy.

Po drugie – gospodarka i środki produkcji

Tutaj sprawa jest prosta i sprowadza się do odpowiedzi na pytanie: Czy Państwo jest dobrym gospodarzem? Czy Państwo ma produkować i rozwijać naukę i szkolnictwo?

Stosunek do gospodarki możemy określić słowami etatyzm – duża rola Państwa w gospodarce i liberalizm gospodarczy – poparcie dla wolnego rynku i brak zaangażowania Państwa w sprawy, które mogą rozwiązać organizacje i firmy.

Po trzecie – stosunek do rządów większości

Stosunek do rządów prawa i dominacji większości nad mniejszością jest niezwykle istotną cechą partii politycznych. Możemy tu wyróżnić partie demokratyczne, oddające wymierzanie sprawiedliwości sądom i woli większości oraz partie autorytarne podkreślające rolę grupy rządzącej jako uprawnionych do podejmowania wszelkich decyzji.

Podział partii politycznych – podsumowanie

Powyższe trzy osie podziału pozwalają powiedzieć wiele o każdej sile politycznej i każdym światopoglądzie. Można wykonywać także rysunki – wykresy pokazujące wzajemne położenie poszczególnych partii na mapie wszystkich poglądów politycznych.

Partia może zatem być konserwatywna społecznie, etatystyczna gospodarczo i autorytarna, ale nazywać się prawicą.